Φίλες και φίλοι,
θα μπορούσα να γράφω σελίδες για τον αγαπημένο αυτόν συγγραφέα με την αιχμηρή γλώσσα, μα τόσο λυρική συνάμα όπου έπρεπε. Πρόκειται για έναν από τους πιο σημαντικούς μας συγγραφείς της γενιάς του ’30.
Το πραγματικό του όνομα ήταν Ιωάννης Χατζηανδρέας, γεννήθηκε στο Κάιρο το 1911 και έζησε στην Αλεξάνδρεια ως το 1963. Τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του τα πέρασε στην Αθήνα.
Το 1937 βρίσκεται στο Παρίσι και συντάσσει μαζί με τον Langston Hugues τον «Όρκο» στον δολοφονημένο άνανδρα Ισπανό ποιητή Federico Garcia Lorca, ένα κείμενο που προωθήθηκε από τον Louis Aragon και υπογράφηκε από σαράντα συγγραφείς, από όλες τις χώρες.
Όσο ζούσε ακόμη στην Αίγυπτο, είχε ενταχθεί στο αριστερό κίνημα και ήταν ανάμεσα στα ιδρυτικά στελέχη του φιλ-εαμικού Ελληνικού Απελευθερωτικού Συνδέσμου(ΕΑΣ). Όμως, η έκδοση της Λέσχης το 1960 (το πρώτο βιβλίο της τριλογίας Ακυβέρνητες Πολιτείες) προκάλεσε την αντίδραση του ΚΚΕ. Ο Τσίρκας αρνήθηκε να αποκηρύξει το έργο του- πώς θα μπορούσε, αλήθεια;- και το κόμμα τον διέγραψε.
Η Χαμένη Άνοιξη είναι το κύκνειο άσμα του, προορισμένη να έχει τον υπέρτιτλο Δίσεχτα Χρόνια και να αποτελέσει το πρώτο μέρος μιας ακόμη τριλογίας, οραματιζόμενος να περιλάβει και τα γεγονότα της δικτατορίας. Ωστόσο, ο θάνατος τον διάλεξε νωρίς, αφήνοντας όλους εμάς ορφανούς, πεινασμένους και διψασμένους για τη συνέχεια που δεν ήρθε ποτέ.
Ο Τσίρκας ταυτίζεται ιδεολογικά με τον ήρωά του, μετατρέποντας το έργο σε βιογραφία, αλλά και καταγραφή γεγονότων- ένα ντοκουμέντο όπως ακριβώς τα έζησε ο ίδιος.
«…Και δυσκολεύτηκα γιατί ήτανε πολύ κοντά τα γεγονότα. Είναι φοβερός ο φόβος που καταλαμβάνει τον γράφοντα, της κριτικής των παρόντων, των ανθρώπων που έχουν ζήσει το ίδιο γεγονός. Φοβερός ο πανικός. Πάει! Θα μου πει εδώ(κάποιος) ότι δεν είναι έτσι τα πράματα…» είπε ο ίδιος.
Η Χαμένη Άνοιξη δημοσιεύτηκε το 1976 και καλύπτει τα τραγικά γεγονότα του Ιουλίου 1965 και δη από την 4η ως την 23η του μηνός, μέρα ταφής του νεαρού δολοφονημένου Σωτήρη Πέτρουλα.
Ένα ελάχιστο δείγμα γραφής του…
«Οι πρώτες εντυπώσεις μόλις έφτασα, έντονες κι αντιφατικές, οι ανήσυχες φροντίδες της θείας, η ακατάσχετη φλυαρία της για να μ’ ενημερώσει πάνω σ΄ όλα, η απελπιστική μυρωδιά των τσιγάρων της, η άμετρη κατανάλωση ούζου και ρετσίνας, και η έξαρση όποτε ξεμύτιζα κι αναγνώριζα στο δρόμο τις τυπικές ρωμέικες φάτσες, το μουστακάκι, τα βαθουλωμένα μάγουλα, το χτένισμα, τα τριμμένα ρούχα, τα στιλβωμένα παπούτσια, εκείνη την έκφραση της αγωνίας στο πρόσωπο, πού αν είσαι αδιάφορος την αποδίδεις στο κλίμα ή στον δυνατό ήλιο, κι αν είσαι απ’ τους δικούς τους, μπορείς να διαβάσεις πάνω σ’ αυτή όλη την ιστορία της Ρωμιοσύνης».
