Κατά καιρούς όπως έχω ξαναγράψει, διαβάζω τους Psychiatric Times και τον περασμένο μήνα ένα άρθρο για τον Ernest Hemingway, τράβηξε την προσοχή μου. Απ’ αυτό, απ’ τις πρώτες του γραμμές έμαθα πως ο συγγραφέας ενός νέου βιβλίου υποστηρίζει ότι ο μεγάλος Νομπελίστας “δεν ήταν διπολικός”, όπως βλέπετε και στον τίτλο της ανάρτησης.
O συγκεκριμένος συγγραφέας δεν είναι οποιοσδήποτε, αλλά ο εγκληματολόγος ψυχίατρος Dr. Andrew Farah, ο οποίος ασχολήθηκε ενδελεχώς με τα τραύματα που υπέστη στο κεφάλι ο Hemingway, με το γενικότερο ιατρικό του ιστορικό αλλά και με την φήμη πως ήταν μανιοκαταθλιπτικός. Συγκέντρωσε λοιπόν τα στοιχεία που βρήκε μετά από έρευνες που διήρκεσαν δεκαεπτά χρόνια, στο βιβλίο του που έχει τίτλο: Hemingway’s Brain. Πριν σας πω που κατέληξε όμως και τι υποστηρίζει ότι οδήγησε στην νευροψυχιατρική έκπτωσή του ανθρώπου αυτού, για να δούμε μαζί μερικά γεγονότα
Η αλήθεια είναι πως γνώριζα αρκετά πράγματα σχετικά με το ιστορικό αυτοκτονιών της οικογένειας του συγγραφέα αλλά λίγα για τα όσα υπέστη σε διάφορα ατυχήματα κτλ. Για να καταλάβετε κι εσείς, ο Andrew Farah αναφέρει πως έχει συμπεριλάβει σ’ αυτό μια φωτογραφία του Hemingway απ’ την εποχή που ήταν μικρός και σημειώνει στη λεζάντα ότι όλοι στη φωτογραφία αυτοκτόνησαν εκτός από μία αδερφή και τη μητέρα του.
Πιο συγκεκριμένα, ο πατέρας του πυροβολήθηκε με πιστόλι Colt, ο αδελφός του αυτοκτόνησε και δύο από τις αδελφές του επίσης. Ο παππούς του Hall, απ’ την πλευρά της μητέρας του είχε κάνει απόπειρα κι ο πατέρας της πρώτης συζύγου του αυτοκτόνησε κι αυτός.
Μετά απ’ όλα τούτα δεν φαίνεται περίεργο το γεγονός ότι ο Hemingway προέβλεψε την αυτοκτονία του και χρησιμοποιούσε το συγκεκριμένο θέμα ως νοσηρή μορφή ψυχαγωγίας για φίλους του στην Κούβα. Τοποθετούσε στο δάπεδο του σπιτιού του ένα κυνηγετικό όπλο τύπου Mannlicher, έβαζε την κάνη στο στόμα του και τους έδειχνε πως μπορούσε να πατήσει τη σκανδάλη με το μεγάλο δάκτυλο του ποδιού του.
Να πάμε τώρα και στους τραυματισμούς που υπέστη στο κεφάλι; Είναι πράγματι αρκετοί και σοβαροί. Αρχικά λοιπόν έπαθε διάσειση από έκρηξη κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου. Η έκρηξη ήταν τόσο μεγάλη ώστε σκοτώθηκε κάποιος στρατιώτης δίπλα του, ένας άλλος τραυματίστηκε κι ο συγγραφέας ήταν σε τέτοιο βαθμό καλυμμένος από το αίμα του, που ένας ιερέας ο οποίος βρισκόταν εκεί τον μετέλαβε, θεωρώντας τον προφανώς ξεγραμμένο (την ακριβή περιγραφή του επεισοδίου όπως και των υπολοίπων που αναφέρω παρακάτω, αν σας ενδιαφέρουν μπορείτε να τις διαβάσετε στο άρθρο).
Στη συνέχεια ακολούθησε ένα ατύχημα στο Παρίσι το 1928. Έπινε μέχρι αργά με φίλους του και όταν πια επέστρεψε σπίτι, αντί να τραβήξει το καλώδιο για ν’ ανάψει το φωτιστικό στο κομοδίνο, άρπαξε κατά λάθος το καλώδιο που ήταν συνδεδεμένο μ’ ένα ραγισμένο φεγγίτη, με αποτέλεσμα να πέσει και να τον χτυπήσει στην αριστερή μετωπική περιοχή του κεφαλιού του, οδηγώντας σε μια άλλη μεγάλη διάσειση και μια διάσημη ουλή.
Σαν να μην έφταναν αυτά, έπεσε απ’ τη γέφυρα του αλιευτικού σκάφους του ενώ βρισκόταν σε ακτή της Κούβας, κι ακολούθως είχε ένα σοβαρότατο αυτοκινητιστικό ατύχημα στο Λονδίνο. Το κεφάλι του χτύπησε στο παρμπρίζ και χρειάστηκε 57 ράμματα στην μετωπική περιοχή. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου χτύπησε άλλες τρεις φορές, επίσης σοβαρά, είχε ακόμη ένα τροχαίο στην Κούβα με την τέταρτη σύζυγό του και, τέλος, αυτός και η εν λόγω σύζυγός του επέζησαν από δύο αεροπορικά ατυχήματα στην Αφρική κατά τη διάρκεια του σαφάρι που έκανε εκεί το 1954. Από τότε πια, ακόμη και στενοί του φίλοι μιλούσαν για γνωστική παρακμή.
Τι αποφαίνεται όμως τελικά ο Dr. Andrew Farah μετά απ’ όλα αυτά; Υποστηρίζει λοιπόν, αξιοποιώντας τα στοιχεία που βρήκε μετά από έρευνες, ότι ο Hemingway υπέφερε από χρόνια τραυματική εγκεφαλοπάθεια (CTE) ως αποτέλεσμα των πολλών σοβαρών τραυματισμών κατά τη διάρκεια της ζωής του και αυτή η κατάσταση, έγινε πιο περίπλοκη από τον αλκοολισμό καθώς και από τον μη διαγνωσμένο διαβήτη του και την υπέρταση. Πιστεύει ότι τα προαναφερόμενα εξηγούν όχι μόνο τη συμπεριφορά του στην καθημερινή του ζωή, αλλά και τις αλληλεπιδράσεις του με τους άλλους, τις σχέσεις του και βέβαια εντέλει τα μεταγενέστερα λογοτεχνικά του έργα που ομολογουμένως δεν μοιάζουν με τα πρώτα του αριστουργήματα.
Ο Hemingway άλλωστε δεν έκρυψε σε επιστολές του προς τους φίλους του πως μια σειρά συμπτωμάτων, όπως οι επίμονοι πονοκέφαλοι, η ευερεθιστότητα, οι αισθητηριακές μεταβολές και η διπλή όραση, τον ταλαιπωρούσαν και ο Dr. Andrew Farah υποστηρίζει πως αυτά είναι χαρακτηριστικές συνέπειες των τραυματισμών του. Δεν θα επεκταθώ στα αμιγώς ιατρικά του σχόλια, για πολλούς λόγους, αλλά όσες, όσοι θέλετε, μπορείτε να αναζητήσετε και μόνες, μόνοι σας περισσότερα στοιχεία.
Θα μείνω λίγο, πραγματικά μόνο για λίγο, στη φήμη ότι ήταν διπολικός ο Hemingway, την οποία καταρρίπτει ο ψυχίατρος και συγγραφέας Dr. Andrew Farah όπως είπαμε, κι αυτό επειδή πρώτον ελπίζω στο μέλλον να γράψω μια άλλη ανάρτηση για το συγκεκριμένο θέμα, για τα ηλεκτροσόκ, τις νοσηλείες του κτλ, και δεύτερον επειδή στο επίκεντρο σήμερα της ανάρτησης είναι το βιβλίο που παρουσιάζω.
Για να μάθουμε λοιπόν τι είπε όταν ρωτήθηκε ο συγγραφέας αυτού του βιβλίου που πιστεύει πως ενώ ο Hemingway έλαβε υπερσύγχρονη ψυχιατρική θεραπεία σε ένα από τα καλύτερα ιατρικά ινστιτούτα, ήταν για λάθος ασθένεια (χωράει μεγάλη συζήτηση εδώ, αλλά θα την κάνουμε άλλη φορά). Ο θάνατος του Hemingway, συνεχίζει, δεν ήταν αποτέλεσμα κακής ιατρικής διαχείρισης, αλλά ιατρικής παρεξήγησης. Ο Farah θεωρεί ότι παρά τη λαϊκή μυθολογία, ο Hemingway δεν ήταν μανιοκαταθλιπτικός και η κατάχρηση αλκοόλ καθώς και ο χαρακτηριστικός ναρκισσισμός του ήταν απλά κομμάτια ενός πολύ μεγαλύτερου παζλ:
“Όλοι ακούγαμε ότι ο Hemingway ήταν διπολικός, αλλά ποτέ δεν είχε ένα πραγματικό μανιακό επεισόδιο. Σίγουρα, ήταν επιρρεπής στην κατάθλιψη όταν αισθάνθηκε ότι δεν μπορούσε να εργαστεί λόγω των τραυματισμών στην πρώιμη ζωή του και των ψυχικών δυσκολιών αργότερα. Αλλά και πάλι, τα αληθινά μανιακά συμπτώματα απλά δεν ήταν εκεί. Σίγουρα, υπήρξε αστάθεια της διάθεσης και ευερεθιστότητα, αλλά αυτές εξηγούνται εύκολα από την έντονη κατανάλωση αλκοόλ. Ο μικρότερος γιος του είχε πράγματι διπολική διαταραχή, αλλά ήταν επίσης και αλκοολικός κι αντιμετώπιζε και θέματα ταυτότητας φύλου, έτσι έλαβε ακόμα περισσότερες θεραπείες ECT από ό, τι ο Hemingway”.
Ο μικρότερος αυτός γιος του Hemingway, ο Gregory που ήθελε να τον φωνάζουν Gloria, “το πιο σκοτεινό κομμάτι της οικογένειας, εκτός από μένα”, όπως τον χαρακτήριζε ο πατέρας του, ίσως να γνωρίζετε πως πέθανε το 2001 σε μια γυναικεία φυλακή της Αμερικής. Πολλά χρόνια πριν, λίγο μετά τα 21 γενέθλια του, τον Νοέμβριο του 1952 δηλαδή, είχε προλάβει να κατηγορήσει τον γεννήτορά του για πολλά πράγματα, όπως μπορείτε να μάθετε κάνοντας κλικ εδώ. Να ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από σχετικό σημείωμα:
«Αν το καλοδείς, μπαμπά, αυτό που θα μείνει στο τέλος από όλα αυτά είναι το εξής: Έγραψε μερικές καλές ιστορίες (ενν: θα πουν για σένα), ανέπτυξε μια διαφορετική και φρέσκια προσέγγιση απέναντι στην πραγματικότητα και κατέστρεψε πέντε ανθρώπους -τη Χάντλεϊ, την Πολίν, τη Μάρτι (σ.σ.: κατά σειρά οι τρεις σύζυγοι του αμερικανού νομπελίστα), τον Πάτρικ (σ.σ.: έτερος γιος) και πιθανότατα εμένα. Τι νομίζεις, εγωκεντρικό σκουλήκι, πώς είναι πιο σημαντικό, οι ιστορίες ή οι άνθρωποι;».
Μας βάζει σε σκέψεις σίγουρα όλο αυτό το μίσος, αλλά εκείνο που εγώ βλέπω είναι πως ακόμη κι οι πιο βδελυρές λεπτομέρειες της ζωής του Hemingway που δεν σταματούν να έρχονται στο φως γύρω απ’ την ερωτική κι οικογενειακή του ζωή, ανεξάρτητα απ’ το αν ευσταθούν ή όχι, μάλλον προσθέτουν στο μύθο του: ταλαντούχος κι αυτοκαταστροφικός. Με δυο λέξεις, αυτό είναι το συμπέρασμα.
• Επικοινωνήστε με τη συγγραφέα Αικατερίνη Τεμπέλη:
https://www.facebook.com/profile.php?id=570779645&ref=br_rs
https://aikaterinitempeli.wordpress.com
