Στις μέρες μας σημειώνεται παγκοσμίως αγοραστική επιτυχία βιβλίων ροζ παραλογοτεχνίας που ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά με το θέμα του έρωτα ακολουθώντας μερικές απλές συνταγές.
Ο όρος «ροζ λογοτεχνία» (pink lit) χρησιμοποιείται κυρίως στις αγγλόφωνες χώρες για σύγχρονα μυθιστορήματα που εστιάζουν σε θέματα ερωτικών σχέσεων αναπαράγοντας ρομαντικά στερεότυπα, και απευθύνονται όχι στη νόηση αλλά στη συγκίνηση του αναγνωστικού τους κοινού, το οποίο είναι κατεξοχήν γένους θηλυκού.
Η νεαρή γυναίκα καριέρας που πριν καταλήξει στον γάμο απολαμβάνει μία σειρά από ερωτικές κι αγοραστικές περιπέτειες, αποτελεί πλέον πρότυπο παραλογοτεχνικής ηρωίδας από την Λατινική Αμερική ως την Ιαπωνία κι από την Ινδία ως την Ανατολική Ευρώπη Ίσως οι ρίζες του προβλήματος θα πρέπει ν’ αναζητηθούν στον τρόπο με τον οποίο ορίζουμε στις δυτικές κοινωνίες την θηλυκότητα και τις ποιότητες που έχουμε αποδεχτεί ότι συνδέονται με αυτήν. Γι αυτό το λόγο, θα πρέπει επίσης να εξετάσουμε την σχέση της ροζ λογοτεχνίας με τα γυναικεία περιοδικά, τα βιβλία αυτο-βοήθειας, τις ρομαντικές κωμωδίες, τις τηλεοπτικές σειρές και εκπομπές που απευθύνονται στο γυναικείο κοινό: έτσι πιστεύω ότι θα συνειδητοποιήσουμε ότι τα ροζ βιβλία αποτελούν τμήμα μιας ευρύτερης κουλτούρας που θεωρεί ότι η χρήση τέτοιου είδους πολιτισμικών προϊόντων αποτελεί στοιχείο της θηλυκότητας.
Πώς αντιλαμβανόμαστε ποια κείμενα ανήκουν στη λογοτεχνία και ποια στη παραλογοτεχνία; Είναι πάντα εύκολο να γίνει σαφής διάκριση; Μπορεί ο μέσος αναγνώστης να αντιληφθεί αν το βιβλίο που κρατά στα χέρια του ανήκει στο είδος της λογοτεχνίας ή της ροζ παραλογοτεχνίας;
Το πρώτο στοιχείο που αυτόματα σχεδόν αποκαλύπτει στον μέσο αναγνώστη το είδος στο οποίο ανήκει ένα κείμενο είναι η γλώσσα. Θεωρώντας ότι αυτό που έχει σημασία για το αναγνωστικό κοινό είναι η δράση και το σασπένς, στα κείμενα της παραλογοτεχνίας δίνεται ελάχιστη προσοχή στο συντακτικό και στην έκφραση με αποτέλεσμα να επικρατεί μια γλώσσα αφρόντιστη, αδούλευτη, γεμάτη κλισέ, γνωμικά, τσιτάτα της μόδας, επαναλήψεις, και στερεότυπες εκφράσεις που χρησιμοποιούνται χωρίς μέτρο. Είναι ένας λόγος δίχως φαντασία, τυποποιημένος και μπανάλ, στον οποίο–με τη δικαιολογία της ακατάπαυστης δράσης και της καθημερινής ζωντάνιας–επικρατεί ο ακατάσχετος διάλογος.
Το δεύτερο εξίσου σημαντικό γνώρισμα των παραλογοτεχνικών κειμένων είναι ο αβαθής, πρόχειρος και άτεχνος τρόπος με τον οποίο σκιαγραφείται το ψυχολογικό προφίλ των ηρώων. Τα κίνητρα των πράξεων τους σπάνια αναλύονται, ενώ απουσιάζει η ψυχολογική συνέπεια σε όσα κάνουν κατά τη διάρκεια της ιστορίας, με αποτέλεσμα να παραμένουν επιφανειακοί κι ανολοκλήρωτοι: να μην εξελίσσονται. Αποτελούν, αντίθετα, στερεότυπα των οποίων η χαρακτηρολογική υπόσταση εξαντλείται άμα τη εμφανίσει τους, σηματοδοτούμενη απλά από τον τυποποιημένο ρόλο τους, λόγου χάριν, η όμορφη κι αθώα νέα, ο πλούσιος και ψυχρός γόης, η πιστή φίλη, η κουτσομπόλα εξαδέλφη, η αδίστακτη ερωτική αντίζηλος.
Στα ροζ βιβλία ο τρόπος γραφής, όσο και η σκιαγράφηση των χαρακτήρων απέχουν από οποιαδήποτε πρωτοτυπία. Ακολουθούν συντηρητικούς και στεγανοποιημένους τρόπους έκφρασης, έτσι ώστε το κοινό να αισθάνεται πώς κινείται σε γνωστά, ασφαλή, κι απολύτως προβλέψιμα αναγνωστικά μονοπάτια που δεν θέτουν σε δοκιμασία τον τρόπο σκέψης και πρόσληψης της πραγματικότητας που έχει υιοθετήσει–με αποτέλεσμα οι καταναλωτές τέτοιων βιβλίων να στερούνται την ευκαιρία να απολαύσουν μία δυνατή αναγνωστική εμπειρία ή ν ανακαλύψουν κάτι καινούριο για τον εαυτό τους ή τον κόσμο.
Η Εύα Στάμου γεννήθηκε στην Αθήνα. Έζησε στη Βρετανία όπου έκανε ανώτατες σπουδές φιλοσοφίας και διδακτορική διατριβή στην ψυχολογία με θέμα τη συγκρότηση της προσωπικότητας. Εργάστηκε στην Πρότυπη Ψυχιατρική κλινική του Γιορκ και δίδαξε Ψυχιατρική Ηθική στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. Από το 2007 ζει και εργάζεται στην Αθήνα ως ψυχοθεραπεύτρια ατόμων και ζευγαριών. Έχει γράψει τα μυθιστορήματα “Ελιγμοί”, 2004, “Ντεκαφεϊνέ”, 2005, τη συλλογή διηγημάτων “Μεσημβρινές συνευρέσεις”, 2009, “Εθισμός”, 2011 και το δοκίμιο “Η επέλαση της ροζ λογοτεχνείας”, 2014.
Eπικοινωνήστε με τη συγγραφέα:
https://www.facebook.com/stamoueva?fref=ts
http://evastamou.blogspot.gr/
