Κωστής Παλαμάς: Ω ΛΙΓΟΣΤΟΙ, Ω ΔΙΑΛΕΧΤΟΙ
“Ω λιγοστοί κι ώ διαλεχτοί κι αρίφνητοι αύριο ίσως! Είναι μια αλήθεια κάτου εδώ που τη χτυπάει το μίσος, είν εδώ πέρα μια Ομορφιά που η καταφρόνια δένει, κι είν εδώ πέρα μια… Αρετή δειλή και ντροπιασμένη. ‘Ω νέοι, ώ πρωτοξύπνητοι στο φώς, χαρές τ΄ Απρίλη, από τους πράσινους κορμούς γινοντ’ οι άσπροι στύλοι! Στη χώρα εσείς οι λειτουργοί κι οι λατρευτάδες είστε· δε φτάνει· εμπρός! για τους Θεούς, ώ νέοι, πολεμήστε.”
από τον τοίχο της φίλης μου Αρετής Κ.
Πάντα ήμουν από τους ανθρώπους που ανοίγουν το στόμα τους, που τους πνιγεί αυτή η κραυγή ΜΙΛΑ του Χικμέτ γνωρίζοντας κάθε φορά το κόστος κάποιες φορές προπληρωμένα συνειδητά κι άλλες, χωρίς να το πάρω χαμπάρι αυτόματα, ούτε στην πολιτική, ούτε στα καθημερινά, γιατί είμαστε πολιτικά όντα και κυρίως στην τέχνη.
Τι είναι λοιπόν η τέχνη; Πόση εκμετάλλευση του ονείρου από τρίτους, πόση υποκρισία καλλιτεχνών παρατρεχάμενων και ανούσιων βλαμμένων ανθρώπων, που νομίζουν ότι είναι καλλιτέχνες; Πόσο αυτή η θεία επικοινωνία καλύπτει την φθίνουσα μετάλλαξη τους; Ποιες αιτίες ορίζουν τις βαθύτερες ανάγκες κάποιων δόλιων διφυών πολυσχιδών χαρακτήρων χαμογελαστών σνομπ ή και κούλ, με δόντια γοργόνειου και φίδια;
Ορίζεσαι λοιπόν καλλιτέχνης; Με ποιον τρόπο; Ορίζεσαι άνθρωπος, με πια κριτήρια;
Πια είναι η στάση ζωής που καταλήξαμε μέσα μας; Μας κάνει ανθρώπους; Την ακολουθούμε; Είμαστε αυτό που νομίζουμε; Έχει αυτή η στάση ανθρώπινα και ανοδικά χαρακτηριστικά;
Πάνω από φιλίες, πάνω από έρωτες, πάνω από δικούς μας ανθρώπους εκμεταλλευόμενοι το συναίσθημα της τέχνης κάποιοι ή κάποιοι άλλοι το συναίσθημα των άλλων ως προς αυτούς, νιώθοντας πως έχεις και υποχρέωση, ανίκανοι να αγαπήσουν τον άνθρωπο, παίρνοντας υποκατάστατα φιλοζωικών δόσεων, που και αυτό τους φαίνεται χρήσιμο, αδίστακτοι ως το τέλος, έχουν πάντα για σημαία την αρετή, την ηθική, την φιλία, την τέχνη, την τιμή, «που τιμή δεν έχει και χαρά σ΄όποιον την έχει…», «στα παλιά τα χρόνια όμως, γιατί τώρα την έκατσες έντιμε άνθρωπε κυρ Παντελή», πάνω απ τον άνθρωπο το ΕΓΩ ισχυρό, σαν τη Μήδεια, κατασπαράσσει την ίδια σου την σάρκα, να βρει διέξοδο από την αδικία που την πνίγει, προδομένη και παραδομένη στο ύπουλο εσωτερικό θηρίο.
Έτσι το σενάριο στο μυαλό παίρνει μπρος, θα πουν τα καλύτερα για ΄σένα παντού, παντού θα σε κάνουν θεό κι όλοι θα απορούν, ” μα αυτή-ος η πρέσβειρα της αγάπης;» θα λένε με απορία μέχρι να φτάσει ο χρόνος, που η υποκρισία θα αντιφάσκει στην εικόνα, λίγο πριν βγουν καπνοί από την γούνα που μας κάηκε.
Ο στόχος “απλά” , είναι η μεγάλη πολυκέφαλη ανασφάλεια, να γεμίσει κομπασμό και θολωμένα σκοτάδια, να καλύψει κάθε ενδοσκόπηση, γιατί φοβόμαστε τόσο, που στο τέλος προτιμούμε την ανθρωποφαγία, αλλά αξίζει να ζούμε με τον φόβο; Αξίζει βίος ανεξέταστος;
Aς πούμε καμία κουβέντα για τους άλλους, δύσκολος ο δρόμος της αυτοεξέτασης, όταν μας έχουν αφαιρέσει βασικές έννοιες αρετής και πνευματικής εξέλιξης, πρέπει να ελιχθούμε, να παραφράσουμε τι είπε ο εχθρός, ο αντίπαλος, ο ανταγωνιστής, να ελαττώσουμε ή να εκμεταλλευτούμε ότι ξεχωρίζει και να λάμπουμε μόνοι εμείς, ως περιούσιοι, να γυρίσουμε τα φώτα προς τα εμάς, γιατί μόνο εμείς έχουμε δίκιο, μια μετατροπή όλων στον κυριότερο αυτοσκοπό, ”εγώ είμαι, δείτε με” θα κάνω ανοησίες, θα κάνω το τσίρκο, θα γελοιοποιηθώ, θα σκοτώσω την αισθητική προς χάριν του βλέμματος ή δεν θα χαλάσω την αισθητική μου, προς χάριν της τέρψης και του πρεστίζ που έχω, της ανασφάλειας και της ανικανότητας, υπέρμαχοι τις περισσότερες φορές της τέχνης, του κλέους και του κάλους, που τον πέρασαν για κάλο, οι ιδιοτελής απαίδευτοι άνθρωποι που τους ρούφηξε το ακόρεστο κενό ή που θα τους ρουφήξει, του δείτε ποιος είμαι και άκου τη σοβαρότητα των λόγων μου», εγώ γνωρίζω, εγώ ξέρω ,εγώ γιατί βλέπω τον κόσμο αλλιώς, γιατί είμαι ειδική περίπτωση, είχε συναστρία το δεξί μου με το αριστερό μου όταν γεννήθηκα, είμαι αυτός που επιλέχτηκε να σας δώσω φως. Είμαι Ο συγγραφέας Ο ηθοποιός Ο τραγουδιστής Ο μουσικός, Ο λόγιος Ο εικαστικός, o Γιόγκι, η Αγγελική σου προστασία, το μυστικό”… και να χεις να γράφεις, όσα δεν επόθησε η Ελληνική κοσμοθεώρηση.
Δεν έχει καμία σημασία αν το φως αυτό δεν είναι δικό μου. Δεν έχει καμία σημασία το ετερόφωτο, αφού φέγγει σκάσε, έχω κάνει τόσο διαλογισμό, ξέρω να καταπνίγω τα κεφάλια, κι έτσι δεν ξεφυτρώνουν άλλα, χωρίς να σηκώσεις τον βράχο και να πάρεις τα σανδάλια, το σπαθί, χωρίς να φορέσεις ως τρόπαιο, το φόβο, αφού δεν τόλμησες ποτέ να βγεις στο δρόμο… πια ιστορία φωνάζεις ότι σου ανήκει;
Πάντα κοιτάζω τον γείτονα μου τον συνάνθρωπο μου με χαμόγελο, μπας και του αποσπάσω καμία πληροφορία και τον μειώσω. Γιατί πάλι σαν να κόντυνα λιγάκι, τον περιμένω στη γωνία να εκτεθεί, για να ΄χει άλλοθι η δολιότητα, σκεπασμένη μη μου κρυώσει, ο φασίστας σε κάθε πράξη, «κι άμα ξαναπαρκάρεις στο δικό μου παρκινγκ θα σου κάψω το αυτοκίνητο, ξηγηθήκαμε;…. και που είσαι, αν δεν γκρεμίσεις την πέργκολα, υπάρχει και η πολεοδομία», πετάς κι ένα μαλάκα στο τέλος, «μαλάκα».
Φιλονικούμε μετά ενδοπαλμικής ταλαντώσεως επί καθέτου άξονος ιδίων χρονικών αποστάσεων έως ότου να επιτευχτεί το επιθυμητό αποτέλεσμα, έτσι γλιστράει η βλακεία, όλο καύλα, γιατί και το λοφίο θέλει δουλειά πολύ να μείνει όρθιο. Κι αναρωτιόμαστε μετά με απορία, πως ξεφυτρώνουν και τα αυγά και τα φίδια.
Πάντα προοδευτικός, αλλά να ‘χουμε κέρδος, με όλα από λίγο, λίγο ρατσιστής «μου μυρίζουν βρε παιδάκι μου να μη το πω;» γεια σου ρε πρόσφυγα Έλληνα, αυτός είναι ο λόγος που δε βρίσκεις δουλειά, το βρήκες, λίγο κουτσομπόλης επικριτικός…«Ε όχι δεν το΄ξερες; Είδες που σου τα ΄λεγα», λίγο συμπονετικός, «έλα μωρέ κρίμα είναι», λίγο συνειδητά πολιτικοποιημένος, τύποις , έρχεται ο Σύριζα στα πράγματα, τσούπ μια εγγραφή στο κόμμα. Λίγο τσολιαδάκη, λίγο ρασοφόρος γονατιστός με λαμπάδα σαν το μπόι σου, λίγο in λίγο ποπ, λίγο MAD tv, λίγο μικρομεσαίος, λίγο έντεχνος, λίγο νοικοκυραίος, λίγο αλήτης, πολύ πατριώτης άνευ φιλοσοφίας, λίγο αριστερός με σπίτι στην Εκάλη και πισίνα ή στη Γλυφάδα, αλλά κουμουνιστής, ανθρωπιστής μέχρι κόκκαλο, και πώς να ησυχάσει που πέθαναν τόσοι απ το κρύο;
Προς θεού δεν παίρνει όλους η μπάλα υπάρχουν και οι εξαιρέσεις, με τις εξαιρέσεις πορεύτηκε ο κόσμος ..εκεί να δεις πόσα θα μπορούσα να πω, αλλά θα συμπληρώσω ότι όταν προσθέτεις με αρνητικούς αριθμούς, αρνητικό είναι και το αποτέλεσμα, κι αυτό το αποτέλεσμα έχουμε χρέος να το πούμε, να το εκθέσουμε.
Εδώ παρακάτω έχουμε την ιδική περίπτωση, που ολοκληρώνει το προφίλ ως προς την «αρσενική» κουλτούρα… πολύ οικογενειάρχης αλλά και πολύ άντρας, μπερμπάντης γιατί το αρσενικό έχει και ανάγκες και εδώ θα συμπληρώσω το μοναδικό πολύ, που είναι όλα αυτά τα παραπάνω σε ένα… πολύ Graekulus.
Θα πρόσθετα, ότι αυτό είναι ένα βασικό πρόβλημα πια τις Ελληνικής κοινωνίας, πάει πολύς καιρός τώρα, στηρίζουμε όλοι την αλληλεγγύη, αλλά που να τρέχεις τώρα… θα βγάλουμε τίποτα από αυτό; Και δε μιλάω μόνο για χρήμα, έχουμε κι ένα πρεστίζ να ταΐσουμε; Που χρόνος να βγεις στους δρόμους, δεν έχουμε να φάμε, τρέχουμε όλη μέρα σα δούλοι και τίποτα, στο διάολο να πάνε, μας κάψανε, αλλά αυτός που ψήφισες, κάνει φιλότιμες προσπάθειες, κι ας ζούμε τριτοκοσμικές καταστάσεις (το άκουσα κι αυτό). Ένας να βρεθεί ρε γαμωτο να μπει μπροστά, αλλά εμείς… εμείς ποτέ… και ρωτάω, πες μου τι καταλαβαίνεις, προφανώς ούτε που πατάς, ούτε που πηγαίνεις, χρόνια τώρα διαστρεβλώνεσαι και σ΄ αρέσει.
Τραγουδάω με πολλές εναλλαγές στο ύφος, με στοχευόμενη σταδιακή σκέψη-πέρασμα, ταξίδι και κύκλους ανάμεσα σε απλά σύνθετα και διαφορετικά ήθη, αλλά χωρίς αντίκτυπο μεγάλο στην παραγωγή, στην κόντρα σε ότι γυαλίζει από μικρός με ασύλληπτες υποχωρήσεις για να γνωρίσω, προς χάριν της βουλιμικής μου περιέργειας, αφού λίγο πάνω από 20 χρόνια τώρα έχω μόνο δύο δίσκους που το 90% δεν με εκφράζουν, αυτοαναιρούμαι, συνειδητός αντί σταρ σύστεμ, αφού τέτοια καριέρα ποσώς με ενδιαφέρει, σ΄ έναν αγώνα αυτοκριτικής αυτοπροσδιορισμού και κατανόησης. Με πολύ κόπο να ξεφύγω από όλα αυτά, δεν νομίζω ότι πάω με το σταυρό στο χέρι, όπως η νοοτροπία μας έχει φτιάξει το μότο κι από μικρός ακούω, γιατί μιλάω, μιλάω για ότι βλέπω ενάντια στον εαυτό μας, ενάντια στην αυτοκαταστροφή ,αφού πρώτα τη βίωσα ο αδαείς, υιοθέτησα την αρχή του ‘ένα ξέρω’ του σουπερ σταρ Σωκράτη, αυτό όμως που πετυχαίνω καλά είναι να γίνομαι, ένας γελοίος κοκοράκος παρλαπίπας και μου το τραγουδάω κιόλας. Έχω κάνει τρελά λάθη μέχρι να διακρίνω τι είναι αυτό που με κάνει άνθρωπο, και κάνω ακόμα, γιατί εξαγριώνομαι με αυτούς που κάνουν σημαία το ηθικό, για να μην πάει κανενός ο νους πόσο ανήθικοι και ματαιόδοξοι είναι, που εκμεταλλεύονται εργαζόμενους ή ανθρώπους που τους αγαπούν, το κάνω και εγώ όταν μέσα μου κομπάζω για την εγρήγορση μου, μεθυσμένος στο κάτι κατάφερα, ανώτερος και ανόητος ταυτόχρονα, τρελά ανήσυχος, οξύμωρος παρασυρόμενος και μεθυσμένος, πάντα στο δρόμο, κι όλα απ’ την αρχή, ώσπου να μην τρεκλίζω.
Λόγος, έργο, νόημα, λόγος, έργο, νόημα.. ξανά και ξανά, να έρθει άλλη έξις.
Δεν ξέρω αν έπρεπε να το κάνω όλο αυτό η να χρησιμοποιήσω αυτόν τον αιχμηρό λόγο, δεν ξέρω αν έχει όφελος, δοθείσης όμως της ευκαιρίας και λόγο κάποιας παλιάς εσωτερικής υπόσχεσης και στον λόγο που λέει πως γενικά είναι ευκολότερο να φαίνονται επιδέξιοι οι κακούργοι, παρά να θεωρούνται τίμιοι, όσοι δεν είναι δόλιοι, που είπε ο Θουκυδίδης, δράττομαι.
Μια και τελευταία μου φορά, συνέντευξη για φέτος πολιτικό κοινωνικού περιεχομένου, υπάρχουν πολύ πιο όμορφα πράγματα να λέμε, κυρίως το πού θα λέμε τα τραγούδια μας και τα τραγούδια πάντα τα λεν καλύτερα, εδώ όμως, θα συνεχίσω με λέξεις σημεία και τέρατα.
Λέω για τρισδιάστατα ανακατέματα αναγούλες και φωσφορούχες αλκαλικές ουσίες, κλόουν, στρατιωτάκια, γυμνοσάλιαγκες, βδέλλες, βακτήρια και μονοκύτταρους οργανισμούς με χαμόγελο, πρεστίζ και τετράποδα 16βαλβιδα, γρύλλους δίποδους και φαντασιακούς γκέι μπρουτάλ κι αγαπημένες κακίστρες της χαράς του σχοινιού, του παλουκιού και της βρεγμένης σανίδας, υποσχόμενα φυντάνια εντομοκτόνα και ανθρωποφαγίες σε χρόνο ανύπαρκτου αυτοσεβασμού… βέβαια εδώ σε όλες αυτές τις παραπάνω μεταφορές, συγκαταλέγονται πολλοί ακόμα της τέχνης και γενικά του ανθρώπου, ματαιόδοξοι ματάκηδες, όπως ποιητές, συγγραφείς γενικά, εικαστικοί και κοινωνικοί λειτουργοί, μπορντέλα και πάσης φύσεως φαντασμένου τέχνης και μη.
Μα στην αγωγή της ψυχής πρέπει να νοιάζεσαι και για άλλους, πρέπει να μάθεις να φωνάζεις για τις λάμπες όλου του κόσμου, γι΄ αυτό ο καλλιτέχνης έχει ειδικό βάρος σε όλα, αυτά είναι, ψυχαγωγός και όχι διασκεδαστής, γι αυτό φτάσαμε στην ευτέλεια, δεν είπες όχι κι αναλώνεσαι αν είχαμε δεύτερα ποτά.
Τρομακτικός ο καθρέφτης σε όλους μας, δεν θα βγάλω την ουρά μου απ΄ έξω, «είμαι και εγώ, μα λέω κάπου κάπου πως μπορώ, μπορώ να σε κοιτώ κατάματα κι αυτό είναι άλλο, όμως τι άλλο; Μπερδεύομαι μέσα στο παραμύθι, κι αυτό είναι λήθη, καπνίζω ένα τσιγάρο δηλητήριο και ζω! »… λέω σ΄ένα στίχο μου, για να ευλογήσω τα γένια μου. Αλλιώς πως θα δικαιολογήσω την καφρίλα μου και το ηθικό σοκ της απιστίας του γλάρου.
«Εγώ θα σου μιλάω πρόστυχα και εσύ με ευγένεια!», λέει ο καθρέφτης.
Οι λεγόμενοι πάλι επίδοξοι ματάκηδες της τέχνης, είναι αυτοί που γυρίζουν σε όλες τις εκδηλώσεις, μουσικές σκηνές, θέατρα, παρουσιάσεις βιβλίων, όχι βέβαια βλακάκο για να έρθουν να σε ακούσουν και να σε τιμήσουν, να δείξουν εκτίμηση κτλ, αλλά για δημόσιες σχέσεις που εν μέρει δικαιολογώ σε λίγες περιπτώσεις, έχουν κι αυτοί εκδήλωση, και είναι και αγαπητός-τη τους τίμησε όλους, όλους όμως ανεξαίρετος, εδώ μου έρχεται να πω, πως ότι δεν κάνεις με την καρδιά σου πεθαίνει και το βλέπουμε συχνά, πάντα υπάρχουν εξαιρέσεις με αλήθεια το ξαναλέω, εδώ όμως είναι πραξη καταγγελίας, γιατί κυρίως οι καλλιτέχνες, έχουν ευθύνη, να αγαπούν την ευθύνη. Μας λείπει το πρότυπο της ευθύνης, το καταβροχθίσαμε.
Άλλοτε πάλι κάποιοι επίδοξοι μουσικάντηδες μουσικολόγοι που εκεί ξεχνάς τι εστί μουσική τι εκφράζει, πιά είναι οι ρίζα του Ιεσσαί, ο λόγος, το μέσον ανοίξανε τις πάρτες τους μέσα στην κοιλιά του κύτους για πάντα.
Μουσική, αγαπημένα μου ταλέντα, δεν είναι να βγαίνεις στη σκηνή και να κάνεις επίδειξη πόσα όργανα ξέρεις να παίζεις, με βάσεις οργάνων γύρω γύρω σαν θεατρικό σκηνικό, ματαιόδοξης στείρας τέχνης και μετά να κριτικάρεις, γιατί η κραυγή του συναισθήματος στο τραγούδι, ξέφυγε από τα προδιαγεγραμμένα όρια σου και την χαρακτηρίζεις υπερβολή, προς απάντηση που την είχα από καιρό, γιατί εδώ μάλλον έχουμε άλλη εξήγηση ο καθένας στις έννοιες.
Τραγούδι αγάπη μου, τραγούδι λέγεται, του τράγου η Ωδή, αυτού του ξεχασμένου τραγοπόδαρου, μισός άνθρωπος μισός κατσίκα, αυτός με την σύριγγα ή τον αυλό, αυτός πρωτοτραγούδησε την εξέλιξη της ενέργειας σε τραγωδία, μόνο αυτός μπορούσε να το κάνει και είναι διφυές, αλλά και τρισυπόστατος όταν παίζει τον αυλό του. Θέλει την ψυχή στις επάλξεις, θέλει κραυγή, θέλει χαρά και έντονα συναισθήματα, όλα τα θαύματα του κόσμου σ’ ένα τραγούδι θέλει. Θέλει να χορεύεις πάνω στο ξυράφι για να κοπείς… δεν θέλει όρια η μουσική τελεί το Πάν μέσα στις συχνότητες της, όρια θέλει μόνο ο άνθρωπος, από ανάγκη.
Εδώ τώρα είναι η ουσία, καλύπτει κάθε φάσμα, ο εσωτερικός δαίμων, δεν σημαίνει ότι πάντα μας οδηγεί προς άλλες πολιτείες, θα επισημάνω ότι μπορεί και να μας ρίξει στα βράχια… πόσο πεταλίδα είσαι, πόσο μπορείς να βεντουζάρεις πάνω στο βράχο και να αντισταθείς στην ορμή, στο κύμα, στο μέσα έξω, μα είναι δυνατόν; Όσο γαντζώνεσαι τόσο ο Ποσειδώνας θα σου στέλνει τρικυμίες, εδώ είναι συνουσία και εσύ γαντζώνεσαι;
Ωραία, ναι, σε καταλαβαίνω, από κάπου πρέπει να πιαστείς, μην πνιγείς, φτιάξε κάθε τόσο τη δική σου σχεδία, γίνε Οδυσσέας, για να ‘χεις κάτι να τσακίζεται ώσπου να καταλάβεις… μη σε καταπιούν μαύρα νερά.
Όχι καλέ μου άνθρωπε, δεν είναι ποιητές αυτοί που ταιριάζουν πλούσιες λέξεις, που πιέζουν με το δάχτυλο να βγει το παλιό αίμα, να προκαλέσουν εμπνεύσεις, τα είπαμε αυτά, ούτε μαύρο κοράκι είσαι ή καταραμένος να κλέβεις την ενέργεια από άλλους αποσπασματικά, να κάνεις το μαύρο λάδι φως, γιατί εκεί είναι το κόλλημα όλοι έχουμε μαύρο λάδι πως θα ανάψει η φωτιά είναι το θέμα.
Οι ποιητές είναι οι δάσκαλοι της γης, οδηγοί και βλέπουν προς τα πάνω. Είναι οι χωριάτες, που πηδάνε στη σκηνή του κόσμου και γελοιοποιούν τη φθορά.
Όταν αγαπάς την τέχνη και είσαι γι΄ αυτήν τότε υπηρετείς έναν βαθύτερο σκοπό μια ανώτερη ενέργεια, τότε είσαι ο κάποιος, αν αυτό θα σε ορίζει κάποιον, πίσω από τα φώτα, πίσω από τυμπανοκρουσίες, πίσω απ την κουίντα, τότε στο μάρμαρο κακιά σκουριά δεν πιάνει… μα είσαι κάτι από μόνος σου, δεν χρειάζεσαι τελάλη ούτε τηλεοπτικό σποτ, “ θα ζήσω και χωρίς εσένα γυάλινε κόσμε”, ναι τότε θα ζήσω, αυτό είναι το μυστικό..!
Αρνούμαι να παίξω το παιχνίδι, και θα σε καταδώσω, όπως λέει και η Τάνια στο Λύκε, θα υπηρετήσω μια αλήθεια μακριά από όλα… γιατί έχω χρέος να περισώσω αυτήν την αλήθεια, της δημιουργίας, που πρέπει να συνάδει με τον ορισμό, καλλιτέχνης και άνθρωπος και θα χαίρομαι εκατονταπλάσια για κάθε έναν που αντιλαμβάνεται και ξεπερνάει τον φόβο… Μια μέρα αν μου δοθεί κι άλλη ευκαιρία, θα πω γι΄ αυτούς, της τέχνης και της πράξης. Υπάρχουν και αυτοί, που σε ότι διαβάσατε ορίζουν το εντελώς αντίθετο, θα τους έλεγα, ίσως, αν γνωρίζονταν και μεταξύ τους και κατά κάποιο τρόπο αποτελούσαν ομάδα, ως Τάγμα του “ Ευ”, όπως συνήθιζε να ονομάζει αυτούς του ανθρώπους μια παλιά μου φίλη, αλλά κι αυτό ακόμα θα τους περιόριζε.
