«Στην εποχή μου τα προϊόντα κράταγαν μια ζωή».
Πόσες και πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει τη συγκεκριμένη φράση συμφωνώντας με το ζόρι για ν’αλλάξουμε γρήγορα θέμα συζήτησης;
Άλλωστε τα περισσότερα προϊόντα δεν έχουν αλλάξει και τόσο πολύ. Ένα σύγχρονο πλυντήριο έχει πάνω-κάτω την ίδια λειτουργία με ένα παλιό: το πλύσιμο των ρούχων.
- Σαν προγραμματιστής αυτή η εικόνα μου φαίνεται ακαταλαβίστικη.
Μήπως όμως υπάρχουν ψήγματα αλήθειας; μήπως όντως τα σημερινά προϊόντα έχουν μικρότερη διάρκεια ζωής;
Τεχνητή ή σχεδιασμένη ημερομηνία λήξης (planned obsolescence)
Είναι η σχεδίαση ενός προϊόντος με μικρότερη διάρκεια ζωής ώστε να καταστεί απαρχαιωμένο ή άχρηστο γρηγορότερα.
Συνήθεις πρακτικές περιλαμβάνουν χρησιμοποίηση φτηνών ή φτηνιάρικων υλικών, μη προσβάσιμη μπαταρία ώστε η αντικατάστασή της να γίνεται μόνο από τον κατασκευαστή, τοποθέτηση ευαίσθητων ηλεκτρονικών κοντά σε σημεία που θερμαίνονται κ.ά.
Style vs substance
Μια μορφή τεχνητής ημερομηνίας λήξης είναι οι συνεχείς νέες εκδόσεις ενός προϊόντος σε τακτά χρονικά διαστήματα με ελάχιστες διαφορές στη λειτουργία ή/και το design.
Η Apple έγινε μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες στο χώρο ακολουθώντας αυτήν ακριβώς τη φιλοσοφία. Παρουσιάζοντας κάθε χρόνο ένα νέο iphone ελαφρώς αλλαγμένο και προωθώντας το ως status symbol εξασφαλίζει συνεχείς πωλήσεις και αυξημένα κέρδη.
- Διαφορές στο design ελάχιστες
Μελάνια εκτυπωτών ή πώς έμαθα ν’αγαπώ την επαναγέμιση
Η προγραμματισμένη ημερομηνία λήξης ενός προϊόντος είναι η ηθελημένη διακοπή λειτουργίας του.
Τρανό και εξοργιστικό παράδειγμα είναι τα μελάνια εκτυπωτών με τσιπάκι. Όταν ξεπεραστεί κάποιο όριο (πχ αριθμός σελίδων, χρονικό διάστημα) το τσιπάκι απενεργοποιεί τη λειτουργία τους ανεξάρτητα από το αν έχουν αδειάσει. Έτσι οδηγούμαστε σε τραγελαφικές περιπτώσεις όπου το κόστος ενός εκτυπωτή είναι μικρότερο από το κόστος αντικατάστασης των μελανιών.
Πλεονεκτήματα – Μειονεκτήματα
Τα πλεονεκτήματα της εφαρμογής τεχνητής ημερομηνίας λήξης είναι φανερά κυρίως για τον κατασκευαστή.
Οι πωλήσεις διατηρούνται υψηλές όπως και τα κέρδη ενώ θιασώτες αυτής της πρακτικής υποστηρίζουν ότι προάγει τις τεχνολογικές εξελίξεις και την καινοτομία οδηγώντας σε ολοένα και πιο βελτιωμένα προϊόντα και υπηρεσίες.
Από την άλλη η πρακτική της αντικατάστασης αντί για επισκευής επιβαρύνει σημαντικά το περιβάλλον δημιουργώντας απορρίμματα και χρησιμοποιώντας περισσότερους φυσικούς πόρους.
Συχνά αυτοί οι πόροι χρησιμοποιούνται για διακοσμητικές αλλαγές με ελάχιστη πρακτική αξία ενώ πρέπει να υπολογιστεί και η συνεχής κατανάλωση που σε πολλές περιπτώσεις οδηγεί σε δημιουργία χρέους.
Τεχνολογία ή περιβάλλον;
Τελικά οδηγούμαστε στο εξής ηθικό δίλημμα: η τεχνητή ημερομηνία λήξης μπορεί να οδηγεί την τεχνολογική εξέλιξη και την οικονομική ανάπτυξη, μπορεί όμως να έχει κοινωνικό κόστος με την επιβάρυνση του περιβάλλοντος.
Η λύση;
Ο καταναλωτής που προβαίνει σε έρευνα αγοράς. Που δεν βιάζεται ν’αντικαταστήσει ένα προϊόν ή ν’ακολουθήσει μια μόδα. Που λαμβάνει υπ’όψιν το περιβαλλοντικό κόστος και το καλό του κοινωνικού συνόλου.
Κοινώς ο υπεύθυνος καταναλωτής…
Επικοινωνήστε με τον αρθρογράφο
https://www.facebook.com/marios.karageorgis
https://www.facebook.com/prodevelopergr
