Ερεθιστική συνάντηση, άκρως ιδιωτική. Αργεντινή. Ένα βιβλίο, το «ΜΑΠΟΥΤΣΕ» του Καρύλ Φερέ ήρθε άγριο, συγκλονιστικό, να συναντηθεί με τις δικές μου προσωπικές εμπειρίες από τη χώρα. Ζωντάνεψαν εικόνες από ένα ταξίδι που έγινε πριν από δέκα πέντε χρόνια, σαν να ήταν σήμερα, χθες, αλλά και πάντα. Πιάστηκαν από το χέρι με τις σελίδες του Φερέ στην Πλατεία του Μαΐου, περιπλανήθηκαν μαζί στα σκοτεινά σοκάκια του Μπουένος Άιρες. Χάθηκαν παρέα στις πάμπες και στα περάσματα των Άνδεων, βούλιαξαν στα βρώμικα νερά του Ρίο ντε λα Πλάτα.
Ένα μυθιστόρημα αδυσώπητα σκληρό. Όχι πιο σκληρό όμως από τη μοίρα αυτής της χώρας. Με όχημα μια αστυνομική ιστορία, ο Φερέ γράφει ένα έργο βαθειά πολιτικό και κοινωνικό που ξεσκεπάζει στεγνά, λιτά, το δράμα του Αργεντίνικου λαού μέσα από δικτατορίες, άγρια νεοφιλελεύθερα πειράματα, ξεδιάντροπο εθνικολαϊκισμό, υποταγή στην αυτοκρατορία των πολυεθνικών. Καθεστώτα διεφθαρμένα, κοινωνική πόλωση, απανθρωπιά, αριστεία στους βασανισμούς. Απέναντι σε όλα αυτά βρίσκεται ένας λαός ηθικά και υλικά εξουθενωμένος, που ωστόσο δεν έχει οριστικά υποταχθεί στη μοίρα του. Κρατάει ζωντανή μια φύτρα ελπίδας και περιμένει. Ένας λαός με ιστορία και πολιτισμό. Ο λαός που γέννησε τον Μπόρχες, τον Σάμπατο, τον Κορτάζαρ, αλλά και τον Γκεβάρα.
Θυμάμαι την Αργεντινή. Εκεί βρέθηκα το 1998, προς το τέλος της διοίκησης Μένεμ. Καθεστώς άγριας απληστίας, αδίστακτης διαφθοράς και γκανγκστερικής αισθητικής. Το ταξίδι ωστόσο μοναδικό, γνωρίζεις καλά ότι δεν θα μπορέσεις ποτέ να το ξαναζήσεις. Ρουφάς άπληστα τις εμπειρίες, τις προστατεύεις από τη φθορά του χρόνου και των τετριμμένων επειδή τις κερδίζεις σε μια ευκαιρία ζωής.
Αργεντινή, σε θυμάμαι. Χώρα μοναδικής ποικιλίας και ομορφιάς. Από τους καταρράκτες του Ιγκουαζού μέχρι τις απέραντες πάμπες. Και από τα άνυδρα πετρώματα των φαραγγιών των Άνδεων μέχρι το αλπικό τοπίο του Νότου με τα πυκνά δάση και τις ήρεμες λίμνες. Από τους χρυσούς αμπελώνες του οροπεδίου της Μεντόζα, στο ελώδες Δέλτα του Ρίο ντε λα Πλάτα.
Θυμάμαι το Μπουένος Άιρες! Ένα Παρίσι γερασμένο, με ρυτιδιασμένο μπαρόκ πρόσωπο. Φαρδιές λεωφόροι, πλατείες, οβελίσκοι, δαντελωτές προσόψεις των μεγάρων. Παλιό μεγαλείο, φθορά.
Ο μύθος του τάνγκο, η φαντασίωση του πάθους, τα μεγαλόπρεπα τοπία θα μπορούσαν να συντηρήσουν μια μυθολογία, μακριά από την «άλλη πλευρά» των πραγμάτων, από κάθε τι σκοτεινό και δυσοίωνο. Ωστόσο, τι και αν οι εμπειρίες ενός τουρίστα πολυτελείας λουστράρουν τις εικόνες, κρύβουν λόγια, λένε μισές αλήθειες. Εγώ θυμάμαι πολύ καλά ότι η ατμόσφαιρα ήταν βαρειά. Μια αίσθηση απροσδιόριστου κινδύνου. Μια στεναχώρια. Τα πρόσωπα γύρω μας τις περισσότερες φορές ανέκφραστα. Το Μπουένος Άιρες δεν ήταν μια χαρούμενη πόλη. Και το τάνγκο, με τη νοσταλγική υπόκρουση της φωνής του Κάρλος Γκαρντέλ, είχε ένα άρωμα σκοτεινού δράματος.
Θυμάμαι την Αργεντινή. Θυμάμαι την Ρέιτσελ, μια κυρία, μια αστή. Την Ρέιτσελ, συνταξιούχο Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες, που στα εβδομήντα πέντε της αναγκάστηκε να μας κάνει την ξεναγό σε ολοήμερες, πυκνές ξεναγήσεις κάτω από τον καυτό ήλιο, επειδή δεν μπορούσε να επιβιώσει με την πενιχρή της σύνταξη. Κι αυτό την ίδια στιγμή που οι μεγάλες Τράπεζες φυγάδευαν τα δισεκατομμύρια των μεγιστάνων στο εξωτερικό, σε συνεννόηση ότι επέρχεται η κατάρρευση.
Εδώ στην Ελλάδα μιλάμε πολύ για την Αργεντινή τελευταία. Μιλάμε ρηχά, απαξιωτικά, επιπόλαια. Απομονώνουμε εικόνες, διαστρέφουμε γεγονότα. Φέρνουμε τα πάντα στα μέτρα μας, αγνοώντας βασικές αλήθειες. Αυτή η χώρα είναι μεγάλη και μοναδικά πλούσια σε φυσικούς πόρους. Το κατα κεφαλή ΑΕΠ της υπήρξε υψηλότερο από της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας. Οι ρυθμοί ανάπτυξης της ταχύτεροι από των ΗΠΑ. Από τον 17ο αιώνα ήδη δεχόταν κύματα δυναμικών μεταναστών από όλον τον κόσμο που μετάγγισαν με δημιουργικό αίμα την κοινωνία και την οικονομία της. Ωστόσο, έζησε αλλεπάλληλα αιμοσταγή πραξικοπήματα από το 1930 και μετά. Φόνους, βασανιστήρια, εξαφανίσεις. Βυθίστηκε στο χάος, τον φόβο, την πείνα και την εξουθένωση. Βιάστηκε κατ’ εξακολούθηση και στραγγαλίστηκε από τη ληστρική συνέργεια μεγαλοκτηματιών, τραπεζιτών, αδίστακτων πολιτικών, ΔΝΤ και συνδικάτων. Και η πτώχευση την βρήκε μέσα σε «Μνημόνιο» και όχι σε αντίθεση με αυτό.
Ας σεβαστούμε αυτόν τον λαό. Ας μη μιλάμε τόσο εύκολα. Ας στείλουμε έναν νοερό χαιρετισμό στις «γιαγιάδες» της Πλατείας του Μάη, σύμβολο αξιοπρέπειας και δημιουργικής επιμονής. Και αν ψάχνουμε για περισσότερα, ας διαβάσουμε το «ΜΑΠΟΥΤΣΕ» του Καρύλ Φερέ. Αξίζει.
• Επικοινωνήστε με τη συγγραφέα:
https://www.facebook.com/polymnia.kossoras?fref=ts
https://www.facebook.com/AnoxeidotiMnimi?fref=ts
http://www.anemosekdotiki.gr/pezografia/anokseidwth-mnhmh.html
